Ιστορία Προσκοπισμού

ΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΠΡΟΣΚΟΠΙΣΜΟΣ

Η Κυπριακή εφημερίδα ΑΛΗΘΕΙΑ της 7^ης Φεβρουαρίου 1913 αναφέρεται στην επίσκεψη δύο Προσκόπων της Αλεξανδρείας του Σ.Σπυρίδη  και Ευάγγελου  Ιωαννίδη στην Κύπρο και προβάλλει τη μεγάλη προσφορά του Προσκοπισμού προς τη νεολαία και προς την Πατρίδα. Η επίσκεψη λοιπόν στην Κύπρο Προσκόπων της Αλεξανδρείας το 1913, εκτός από την προσπάθεια για τη συλλογή χρημάτων και ιματισμού για τον Ελληνικό στρατό, είχε και ένα δεύτερο σκοπό. Ο Αντώνης Κόκκινος, ιδρυτής μαζί με τον Εμμανουήλ Μπενάκη, του Ελληνικού Προσκοπισμού στην Αίγυπτο το 1912, σε  ευχαριστήρια επιστολή του προς τον Συντάκτη της εφημερίδας ΕΝΩΣΙΣ της 8^ης Μαρτίου 1913 αναφέρει ότι  δεύτερος σκοπός της επίσκεψης αυτής ήταν « παράλληλα με τη διενέργεια του εράνου, ήταν και η παρότρυνση της Κυπριακής νεολαίας για την  ίδρυση Προσκοπικών Τμημάτων στο νησί ».

Στο ίδιο θέμα αναφέρεται και η εβδομαδιαία εφημερίδα ΗΧΩ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ στην έκδοσή της 25^ης Φεβρουαρίου 1913.

Με την κήρυξη των Βαλκανικών Πολέμων το εθνικό αίσθημα στην Κύπρο και ο πόθος για ΕΝΩΣΗ με την Ελλάδα κορυφώθηκαν. Πολλοί  Κύπριοι κατετάγησαν τότε ως εθελοντές στον Ελληνικό στρατό

Τους Κυπρίους εθελοντές συνόδευσε στην Αλεξάνδρεια και αργότερα στην Ελλάδα, ο τότε Μητροπολίτης Κιτίου και αργότερα Οικουμενικός Πατριάρχης Μελέτιος Μεταξάκης, ο οποίος «ενθουσιασθείς εκ της λαμπράς οργανώσεως των Προσκόπων και των λαμπροτέρων αποτελεσμάτων αυτής, εξεδήλωσε την πρόθεσιν να ιδρύση Σώματα Προσκόπων εις όλας τας πόλεις της Κύπρου».

Οι εθελοντές αυτοί έτυχαν εκπαιδεύσεως στην Αλεξάνδρεια από Προσκόπους οι οποίοι είχαν καταταγεί στον Ελληνικό στρατό ως Εκπαιδευτές. Η συμμετοχή των Κυπρίων Εθελοντών στους ένδοξους Βαλκανικούς πολέμους και ειδικότερα η εκπαίδευσή τους από Έλληνες Προσκόπους-Εκπαιδευτές, έμελλε να παίξει σημαντικό ρόλο στην έλευση του Προσκοπισμού στην Κύπρο.

Από μια αναδρομή στις εφημερίδες της περιόδου 1913-1915 προκύπτει ότι  το 1914 λειτουργούσε ήδη στη Λευκωσία προσκοπική ομάδα με υπεύθυνο τον Χαράλαμπο Νικολαϊδη. Ο Χαράλαμπος Νικολαϊδης ήταν γυμναστής του Παγκυπρίου Γυμνασίου και Πρόεδρος του Γυμναστηρίου των «Παγκυπρίων»,  πατέρας του αείμνηστου Διαγόρα Νικολαϊδη, Προϊστάμενου Σωματικής Αγωγής στο Γραφείο Παιδείας και παππούς του καρδιολόγου Δρα Πάμπου Νικολαϊδη. Η ομάδα αυτή αποτελείτο αποκλειστικά από μαθητές του Παγκυπρίου Γυμνασίου .

Η ΟΜΑΔΑ ΤΟΥ ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Η Πρώτη Προσκοπική Ομάδα του Παγκυπρίου Γυμνασίου. Ο ζωγράφος της Κύπρου  Αδαμάντιος Διαμαντής ο οποίος διακρίνεται στην φωτογραφία με τον αριθμό 40 έχει αναγνωρίσει τους πιο κάτω:

(1) Χ. Παπαδόπουλος, (2) Ζ.Καττάμης, (4) Τάκης Ταβερνάρης, (5) Ν.Γ. Πιερίδης, (6) Χ¨Γεωργίου-Ποιητής, (8) Γαλατόπουλος, (10) Γλαύκος Αλιθέρσης – Ποιητής, (11) Μ.Μιχαηλίδης-ιατρός (14) Ι.Κύρκος, από Καραβά, (15)Χαράλαμπος Νικολαϊδης, Αρχηγός,(16) Μ.Θωμαϊδης , (18) Σοφ.Πετρίδης , (19) Κλ. Αβρααμίδης, (20) Σαβ. Σαβεριάδης από Βαρώσι, (21) Πέτρος Μιχαηλίδης, (23) Μ. Λεπτός, (26) Παπαδόπουλος- ιατρός (28) Ι. Χατζηδημητρίου, (30) Χαρίλαος Ιωαννίδης-ιατρός, (31) Κουκουμάρης, (33) Μίκης Ι.Μιχαηλίδης, (35) Ευρ. Μινικεύς, (36)Γεώργιος Γρίβας/Διγενής,(37) Α. Δημητριάδης, (40)Αδαμάντιος Διαμαντής

Να πως περιγράφει την Τελετή Ορκωμοσίας/Ορκοδοσίας της Ομάδας του Παγκυπρίου Γυμνασίου, η εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ της Λευκωσίας της 12^ης  Δεκεμβρίου 1914.

 « Τὴν μεταμεσημβρίαν τῆς παρελθούσης Κυριακῆς 23^ης Νοεμβρίου 1914, σεμνὴ καὶ ἐπιβάλλουσα ἐγένετο ἐν τῶ Παγκυπρίῳ Γυμνασίῳ ἡ ὁρκοδοσία σώματος προσκόπων, ἀποτελουμένου ἐκ 30 περίπου μαθητῶν τοῦ Γυμνασίου. Κατὰ τὴν Τελετήν, γενομένην ἐν τῆ μεγάλῃ αἰθούσῃ τοῦ Γυμνασίου, παρῆσαν ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου Κύριλλος Β’, ὁ Πανοσιολογιώτατος Ἡγούμενος Κύκκου, ἡ Ἐφορεία τῶν Ἑλληνικῶν Ἐκπαιδευτηρίων, οἱ δημοσιογράφοι, ὁ καθηγητικὸς καὶ διδασκαλικὸς κόσμος καὶ τινες τῶν πολιτῶν καὶ ἐλάχισται κυρίαι.

Οἱ Πρόσκοποι εἶχον παραταχθῆ ἐν τῆ αἰθούσῃ, ὁ ἐλλόγιμος δὲ γυμνασιάρχης κ. Σακάρης προσεφώνησε τὸν Μ.Ἀρχιεπίσκοπον καὶ τὴν ὁμήγυριν διὰ καλλιεποῦς καὶ ἐμπνευσμένης ὀντως προσλαλιᾶς, ἧς τὸ τέλος ἐκάλυψαν ζωηρὰ χειροκροτήματα.

Μετὰ ταῦτα ὁ Μακαριώτατος ηὐλόγησε τὸ ἔργον τῶν Προσκόπων εἰπὼν λίαν προσφυῶς ὅτι ἡ λέξις Πρόσκοπος εἶναι συνώνυμος τοῦ Πρόδρομος – ὅστις δὲν εἶναι ἄλλος ἤ ὁ Στρατηλάτης Βασιλεύς μας – ὁ ὁποῖος καὶ θὰ κομίσῃ τὴν ἐλευθερίαν εἰς τὴν δουλωμένην αὐτὴν Νῆσον…

Ἐνας εὐσταλὴς νέος βαστάζων τὴν Ἑλληνικήν σημαίαν, προσῆλθε καὶ ἔστη ἐν τῶ μέσῳ τῆς ὁμάδος τῶν Προσκόπων, ἥν πάντες ἐχαιρέτισαν στρατιωτικῶς… Ἀμέσως εἶτα ἀπηγγέλθη ὑπὸ τοῦ κ. Νικολαϊδου ὁ Ὄρκος, ὅν ἐπανελάμβανον διατόρως καὶ ἐν ἱερᾶ συγκινήσει οἱ νεαροὶ Πρόσκοποι ὑποσχόμενοι ὁτι θὰ τηρήσωσι Πίστιν εἰς τὴν Πατρίδα καὶ τὸν Βασιλέα.

Μετὰ τὸ τέλος τῆς ὁρκοδοσίας τῶν Προσκόπων, ὁ Μακαριώτατος συνεχάρη αυτοὺς θερμῶς καὶ ηὐχήθη ὅπως τηροῦντες τὰ ὑπεσχημένα ἀποβῶσι ταχέως χρήσιμοι είς τὴν Πατρίδα, διένειμε δὲ ἰδιοχείρως ἡ Α. Μακαριότης τὰ σήματα τῶν Προσκόπων φέροντα τὰ ἐθνικά χρώματα, ἅτινα καὶ ἀνήρτησαν οὗτοι ὑπερηφάνως εἰς τὰ στήθη των. Ταυτοχρόνως ἀπενεμήθη καὶ ἐνδεικτικὸν εἰς ἕνα ἕκαστον τῶν Προσκόπων, φέρον τὴν ἰδιόχειρον ὑπογραφὴν τοῦ Ἀρχιεπισκόπου καὶ τοῦ Ἀρχηγοῦ αὐτῶν »

Γρήγορα ο Προσκοπισμός απλώθηκε σε όλες τις πόλεις της Κύπρου πάντοτε υπαγόμενος στο Σώμα Ελλήνων Προσκόπων. Από το ΣΕΠ εκδίδονταν τόσο οι Εντολές Λειτουργίας των Συστημάτων, όσο και οι Εντολές Διοικήσεως των Βαθμοφόρων. Οι Πρόσκοποι έδιναν την Προσκοπική Υπόσχεση μπροστά από την Ελληνική Σημαία, υποσχόμενοι Πίστη προς το Θεό, την Πατρίδα και τον Έλληνα Βασιλέα.

ΛΟΙΠΗ ΚΥΠΡΟΣ

ΛΕΜΕΣΟΣ

Η ίδρυση της Προσκοπικής Κίνησης στη Λεμεσό αποκλειστικά από μαθητές αποδίδεται στον Γεώργιο Βουτουρίδη, καθηγητή της Γυμναστικής στο Γυμνάσιο, με συνεργάτη στο έργο του τον Τάκη Πατίκη. Ακολούθησε αργότερ η λειτουργία τριών ομάδων αποκλειστικά από μη μαθητές με Αρχηγούς τους Δ. Αγγελούδη, πατέρα της κυρίας Βεατρίκης Αναστασιάδου, Ιωάννη Τριτοφτίδη, θείου του ιατρού κ. Μάριου Τριτοφτίδη και Γαβριήλ Πηλαβάκη. Τις ομάδες αυτές ακολούθησαν νέες προσκοπικές ομάδες αποκλειστικά από μαθητές με αρχηγούς τον καθηγητή Φυσικής και μετέπειτα Λυκειάρχη Λ. Κουτουμάνο, και τον ιδρυτή της προσκοπικής ομάδας Αγίας Φυλάξεως, δάσκαλο Γεώργιο Νικολαϊδη. Πρόεδρος της Επαρχιακής Επιτροπής και θεμελιωτής του Προσκοπισμού στην Επαρχία Λεμεσού ήταν ο δικηγόρος και πολιτευτής Ν.Κλ. Λανίτης.

ΛΑΡΝΑΚΑ

Στη Λάρνακα ο Μητροπολίτης Κιτίου Μεταξάκης, με την παρότρυνση του τότε Προξένου της Ελλάδος στη Λάρνακα κ. Λάμπρου Ενυάλη, προχώρησε στην ίδρυση Προσκοπικής ομάδος υπό την αρχηγεία του καθηγητή της Γυμναστικής Δημοσθένη Συμεωνίδη, ενώ στον ίδιο ανατέθηκε, με επίσημη Εντολή Διοικήσεως από το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, η επίτιμη αρχηγεία του Προσκοπισμού στη Λάρνακα.

ΠΑΦΟΣ

Την 21^η Μαϊου1915,  εορτή του βασιλέως των Ελλήνων Κωνσταντίνου,  οι Πρόσκοποι της Πάφου κάνουν την πρώτη εμφάνιση τους  στις επιδείξεις στο γυμναστήριο της Πάφου, ΚΟΡΟΙΒΟΣ. Λίγες μέρες αργότερα στην παρουσία των Θρησκευτικών, Πολιτικών, Εκπαιδευτικών Αρχών της Πόλεως και πλήθος κόσμου έδωσαν την Προσκοπική Υπόσχεση 25 Πρόσκοποι.

Το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων με επιστολή του της 1^ης Αυγούστου 1915 προς την Περιφερειακή Επιτροπή Πάφου  ανεγνώρισε την ίδρυση της Προσκοπικής Ομάδας. Ο ιδρυτής της ομάδας, Γυμνασιάρχης Ιωάννης Χατζηιωάννου, μετά εξάμηνο παρέδωσε τη σκυτάλη στο δάσκαλο και μετέπειτα καθηγητή Λοϊζο Φιλίππου. Πολύτιμη ήταν η συμπαράσταση του διευθυντή του Ημιγυμνασίου της Πάφου Πασχάλη Πασχαλίδη, ο οποίος πίστευε στις αρχές του Προσκοπισμού

ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ

Περιορισμένες είναι οι πληροφορίες όσον αφορά τον Προσκοπισμό στην Αμμόχωστο. Ανάμεσα στα πρώτα στοιχεία είναι ανταπόκριση στην εφημερίδα ΕΝΩΣΙΣ της Λάρνακας της 7^ης Μαϊου 1915 σύμφωνα με την οποία το Σωματείο ΑΝΟΡΘΩΣΗ Αμμοχώστου πρωτοπόρησε συμμετέχοντας στην προσπάθεια ίδρυσης Προσκοπικού Τμήματος στην πόλη του Ευαγόρα.

ΚΕΡΥΝΕΙΑ

Στην Κερύνεια ο προσκοπισμός άρχισε πολήυ αργότερ ύστερ από προτροπή του άγγλου Evans και με πρωτεργάτη τον μακαριστό μετέπειτα ΓΕ και Πρόεδρο του ΔΣ Κώστα Χρίστου. Τα πρώτα συστήματα ιδρύθηκαν στην πόλη της Κερύνειας  και την Αναμορφωτική Σχολή Λαπήθου. Αξίζει να σημειωθεί ότι μετά την εξάπλωση του λειτουργούσαν προσκοπικά συστήματα σχεδόν σε όλα τα χωριά. Η Τουρκική εισβολή όπως ήταν φυσικό επέφερε καίριο πλήγμα στην προσκοπική κίνηση της επαρχίας.

ΜΟΡΦΟΥ

Στην περιοχή Μόρφου ιδρύθηκαν τα πρώτα προσκοπικά συστήματα από τον Σάββα Κοκκινίδη που εργαζόταν στην Κυπριακή Μεταλλευτική Εταιρεία και γρήγορα λειτούργησαν συστήματα στα περισσότερα χωριά της περιοχής.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΡΟΣΚΟΠΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ

Μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας έγιναν τα σχετικά διαβήματα για αναγνώριση του Σώματος Προσκόπων Κύπρου από το Διεθνές Προσκοπικό Γραφείο

Το Διεθνές Προσκοπικό Γραφείο, με τηλεγράφημα του στις 10 Μαΐου 1961, συνεχάρη το Σώμα Προσκόπων Κύπρου για τη Διεθνή Αναγνώριση του ως μέλους της Παγκόσμιας Προσκοπικής κίνησης. Μετά και από τη διεθνή του αναγνώριση το ΣΠΚ άρχισε τις προσπάθειές του για καλύτερη οργάνωση και ανάπτυξη τόσο σε δομές όσο και στο πρόγραμμα του και την προσφορά του στους νέους του τόπου μας, Ελληνοκύπριους, Τουρκοκύπριους, Μαρωνίτες και Αρμένιους.

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ

Η πολιτική του Σώματος χαράσσεται από το Διοικητικό Συμβούλιο. Ο Γενικός Έφορος είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή του προσκοπικού προγράμματος με την βοήθεια των Εφόρων του. Η Κύπρος διοικητικά είναι χωρισμένη σε 7 επαρχίες, την Λευκωσία, την Λεμεσό, την Λάρνακα, την Αμμόχωστο, την Πάφο, την Κερύνεια και την Μόρφου. Σημαντικό είναι να αναφέρουμε ότι τα συστήματα των βρεττανικών βάσεων υπάγονται στο Σώμα Προσκόπων Κύπρου.

ΟΙ  ΚΛΑΔΟΙ
Το Προσκοπικό οικοδόμημα αποτελούν οι τρείς Κλάδοι του. Είναι μια πυραμίδα της οποίας τη βάση αποτελούν τα Λυκόπουλα, τα οποία όταν συμπληρώσουν το 11^ο έτος της ηλικίας τους μεταπηδούν στο αμέσως επόμενο σκαλί της Πυραμίδας, στον Κλάδο των Προσκόπων. Με τη συμπλήρωση του 15^ου έτους της ηλικίας τους, οι Πρόσκοποι ονομάζονται Ανιχνευτές.

Δεν είναι με ακρίβεια γνωστό πότε ιδρύθηκε ο Κλάδος Λυκοπούλων στην Κύπρο. Το μόνο εξακριβωμένο είναι ότι το 1930 λειτουργούσε Αγέλη Λυκοπούλων με Αρχηγό τον Παπή Φιλιππίδη, γεγονός που μαρτυρεί ότι ο Κλάδος των Λυκοπούλων ιδρύθηκε ενωρίτερα. Το 1990 με απόφαση του το Διεθνές Προσκοπικό Γραφείο εισηγήθηκε την ένταξη κοριτσιών στον Κλάδο των Λυκοπούλων, κάτι που αποδέχτηκε και το ΣΠΚ.

Στον Κλάδο των Προσκόπων, τη ραχοκοκαλιά του Προσκοπισμού, εγγράφονται νέοι και νέες ηλικίας μεταξύ 11^ου και 15^ου έτους. Το πρόγραμμα τους βασίζεται στο Κατ΄Ενωμοτίας Σύστημα, δίνοντας ευκαιρίες σε εκκολαπτόμενους μικρούς ηγέτες, ικανοποιεί την ανάγκη των νέων να αναπτύξουν τις δεξιότητες τους με τα Πτυχία Ειδικοτήτων και προσφέρει μια ανεξάντλητη πηγή γνώσεων και δεξιοτήτων. Δεν είναι λίγες οι φορές που αυτά τα πτυχία Ειδικοτήτων κατέληξαν η απαρχή μιας νέας ανακάλυψης και η αιτία για την καλλιέργεια ενός συγκεκριμένου ταλέντου για πολλούς νέους. 

Οι Ανιχνευτές είναι πρόσκοποι που συμπλήρωσαν το 15^ο έτος της ηλικίας τους. Οργανώνονται σε κοινότητες με προγράμματα που ικανοποιούν τα ενδιαφέροντα της ηλικίας τους. Οι προσωπικοί στόχοι, οι ατομικές ευθύνες που αναλαμβάνουν μέσα από την οργάνωση των ομίλων και κοινοτήτων δίνουν στον κάθε νέο και στην κάθε νέα την δυνατότητα της προσωπικής ανάπτυξής του.Απώτερος σκοπός του προγράμματος είναι να αποκτήσουν οι Ανιχνευτές το Πτυχίο του Προσκόπου της Δημοκρατίας.

 ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ

Τα Ναυτοπροσκοπικά Συστήματα ιδρύθηκαν σχεδόν αποκλειστικά στις παράλιες πόλεις. Οι Ναυτοπρόσκοποι , παράλληλα  με τις προσκοπικές  απαιτήσεις εκπαιδεύονται τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά σε ναυτικά θέματα. Είναι αρκετοί οι βαθμοφόροι των Ναυτοπροσκόπων οι οποίοι παρακολούθησαν τη Σχολή Κυβερνήτου Σκάφους στην Ελλάδα και στην Κύπρο.

Ο θεσμός του Αεροπροσκοπισμούεισήχθη στην Κύπρο από Βαθμοφόρους οι οποίοι παρακολούθησαν αεροπροσκοπική εκπαίδευση στην Ελλάδα και όταν επέστρεψαν ίδρυσαν την πρώτη ομάδα αεροπροσκόπων. Τα Αεροπροσκοπικά Συστήματα δίνουν μεγαλύτερη έμφαση σε θέματα του κλάδου εξειδικευόμενοι στα θέματα αυτά με ενημέρωση σε κάθε νέα εξέλιξη που παρουσιάζεται.

ΠΑΛΑΙΟΙ ΠΡΟΣΚΟΠΟΙ

Και επειδή «μια φορά πρόσκοπος – για πάντα πρόσκοπος» το 1983 δημιουργήθηκε ο Σύνδεσμος Παλαιών Προσκόπων στην Λευκωσία για να προχωρήσει και στις υπόλοιπες επαρχίες της Κύπρου. Το 1985 οργανώθηκε σε Παγκύπριο επίπεδο και είναι μέλος του InternationalScoutandGuideFellowship. Κύριοι σκοποί του συνδέσμου είναι η διατήρηση του προσκοπικού πνεύματος, η συμπαράσταση προς τα προσκοπικά συστήματα και την ηγεσία του Σώματος σε παγκύπριο ή επαρχιακό επίπεδο αλλά και η συμμετοχή σε διεθνή συνέδρια παλαιών προσκόπων αντιπροσωπεύοντας την Κύπρο.